İZMİR (İGFA) – Depremin yıldönümünde Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Azize Ayol, yapı stokunun mevcut durumu ve DEÜ’nün yenilikçi zelzele araştırmaları hakkında kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
YENİLİKÇİ GÜÇLENDİRME TEKNİKLERİ
Prof. Dr. Ayol, DEÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde sarsıntı güvenliği alanında kıymetli araştırmalar yürütüldüğünü belirterek, “Prof. Dr. Hasan Murat Tanarslan yürütücülüğündeki çalışmalarda, betonarme kirişlerin hem kesme hem de eğilme kapasitelerini artırmaya yönelik farklı metotların aktifliği ortaya konulmuştur. Başta lif destekli polimerler (CFRP, GFRP) olmak üzere, sürdürülebilir atık ve doğal lif destekli polimerlerle betonarme elemanların dayanımı ve davranışı üzerindeki tesirleri araştırılmıştır” dedi.
Prof. Dr. Ayol, ayrıca ultra yüksek performanslı lif destekli beton (UHPFRC) laminelerin dıştan betonarme elemanlara yapıştırılması ve farklı tip ankraj sistemlerinin laboratuvarda test edildiğini vurgulayarak, “Yapısal davranışın izlenmesinde yenilikçi bir usul olarak akustik emisyon (AE) üzere tahribatsız test teknikleri kullanılmış ve bu sayede kırılma mekaniği ile hasar gelişimi ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir” sözlerini kullandı.
DEPREME GÜÇLÜ YENİ KUŞAK DUVAR TASARIMI
Prof. Dr. Ayol, konut tipi binaların büyük çoğunluğunun hem Türkiye’de hem de dünyada dolgu duvarlı betonarme yapılardan oluştuğunu belirterek, “Depremler sırasında bu duvarların ağır hasar alması, can ve mal kayıplarını artırmakta ve afet sonrası toparlanma sürecini uzatmaktadır” dedi.
Bu probleme tahlil üretmek amacıyla DEÜ Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Kısmı, Mekanik (İnşaat) Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Serkan Mısır yürütücülüğünde yürütülen araştırma projesi kapsamında, dolgu duvarlı çerçeve testleri gerçekleştirildiğini aktaran Ayol, “Duvarların sarsıntı sırasında hasarsız kalmasını yahut ağır hasar almasının önlenmesini sağlayacak çeşitli uygulama ayrıntıları geliştirilmiştir. Proje kapsamında, kapı-pencere boşluğu içeren ve içermeyen çok sayıda iç ve dış duvar numunesi, zelzele yüklerini temsilen düzlem içi ve düzlem dışı yükler altında test edilmiş, hasarsız kalmalarını sağlayacak birinci kademe ayrıntıları başarılı bir formda ortaya konmuştur” sözlerini kullandı.
Dokuz Eylül Üniversitesi’nde geliştirilen ve milletlerarası topluluğa önerilen bu yeni kuşak duvar çeşidinin, zelzele mühendisliği alanındaki ‘deprem esnekliği’ ismi verilen yeni tasarım trendleriyle uyumlu olması açısından öne çıktığını vurgulayan Ayol, “Bu çalışma, daha inançlı yapıların inşasına değerli bir katkı sunmaktadır” diye konuştu.
DEPREM TESİRİNİ AZALTAN SÖNÜMLEYİCİ
Prof. Dr. Ayol, DEÜ’nün sürdürdüğü bir diğer zelzele araştırması hakkında da açıklamada bulunarak, “TÜBİTAK 1001 programı kapsamında desteklenen ve Prof. Dr. Özgür Özçelik yürütücülüğünde gerçekleştirilen çalışma, bina çeşidi yapıların maruz kaldığı zelzele talebini azaltmaya yönelik yenilikçi bir güç sönümleyici geliştirilmesine odaklanıyor. Çalışma kapsamında geliştirilen ve patent başvurusu yapılan çapraz sönümleyici, içindeki U halinde bükülmüş plakalar aracılığıyla binaya gelen sismik enerjiyi tesirli bir halde sönümlüyor” bilgisini paylaştı.
Sistemin çalışma prensibini anlatan Prof. Dr. Ayol, “Çaprazın iki ucuna uygulanan bağıl hareketi sınırlandırılmakta, içindeki ard-germeli tendonlar sayesinde de sarsıntı tesirlerine maruz kalan yapı başlangıç durumuna geri çekilmektedir. Bu sayede zelzele sonrası yapıda meydana gelmesi olası kalıcı form değiştirmeler değerli ölçüde azalmakta, bina merkezleme özelliği kazanarak kullanım sürekliliği sağlanmaktadır” dedi.
Ayrıca, geliştirilen çaprazların güç yutarak hasarı üzerinde toplayacak halde tasarlandığını ve değiştirilebilir nitelikte olduğunu belirten Ayol, “Bu özellik sayesinde, sarsıntı sonrası gerekli görüldüğünde çaprazlar değiştirilerek bina birinci hasarsız haline yaklaştırılabilir. Bir öbür deyişle, geliştirilen çaprazlar binalarda ‘yapısal sigorta’ (fuse) vazifesi üstlenecektir” tabirlerini kullandı.
AKADEMİSYENLER EKSPER OLARAK GÖREVDE
Deprem sonrası yıkılan binalara ait isimli süreçlerde Dokuz Eylül Üniversitesi’nden bilim insanlarının faal olarak uzman misyonunu sürdürdüğünü belirten Prof. Dr. Azize Ayol, “Bilindiği üzere, sarsıntı sonucunda birçok bina ağır hasar almış yahut yıkılmıştır. Bilhassa yıkılan binalara yönelik isimli süreçler devam etmekte olup, bu süreçte Öğr. Gör. Dr. Özgür Bozdağ’ın koordinasyonunda kısmımız öğretim üyeleri uzman olarak etkin misyon almaktadır” dedi.
DEÜ’lü akademisyenlerin uzmanlıklarını alana taşıyarak türel süreçlere katkı sunduklarını vurgulayan Ayol, bilimsel bilgiler ışığında yapılan teknik incelemelerin, yıkım nedenlerinin tespit edilmesi ve misal felaketlerin önlenmesi açısından büyük ehemmiyet taşıdığını belirtti.
“ARAŞTIRMALARIMIZ AĞIR HALDE SÜRÜYOR”
Prof. Dr. Azize Ayol, kelamlarını şu formda sonlandırdı: “Dokuz Eylül Üniversitesi olarak, başta Jeoloji Mühendisliği, Jeofizik Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Maden Mühendisliği ve Etraf Mühendisliği Kısımlarımız olmak üzere, Fakültemizde yürütülen birçok çalışmada bilhassa Asrın Felaketi sonrasında yaralarımızı sararken, afet ve zelzele öncesi, sırası ve sonrası kademelerde hazırlıklı olmak emeliyle Araştırma Üniversitemizin öncelikli çalışma alanlarından biri olan Zelzele Araştırmaları konusunda araştırma faaliyetlerimizi ağır bir biçimde sürdürüyoruz. Ülkemizde bu mevzuda ilgili olan kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yaparak, bundan sonraki süreçlerde ülkemizin afetlere ve zelzelelere karşı dirençliliğini artırmaya katkı sağlamaya devam edeceğiz.”