Curtin Üniversitesi’nden araştırmacılar, dünyanın bilinen en eski göktaşı çarpma kraterini tespit etti. Bu keşif, Dünya’nın oluşumu ve ömrün kökenine dair mevcut anlayışımızı kökten değiştirebilir.
Batı Avustralya’nın Pilbara Kratonu’nda yer alan North Pole Dome bölgesinde yapılan incelemelerde, 3,5 milyar yıl öncesine tarihlenen devasa bir göktaşı çarpmasının izlerine rastlandı.
Çalışmayı yürüten araştırmacılardan Curtin Üniversitesi’nden Prof. Tim Johnson, keşfin Dünya’nın erken devrine ait kabul edilen kimi bilimsel varsayımları sorgulattığını belirtti.
Bilinen en eski krater
“Keşfimizden evvel bilinen en eski çarpma krateri 2,2 milyar yaşındaydı. Bu yeni bulgu, açık orta farkla Dünya’da keşfedilmiş en eski krater olma özelliğine sahip” diyen Prof. Johnson, kraterin varlığını belirlemelerini sağlayan en kıymetli delillerden birinin “şok konileri” olduğunu söyledi.
Şok konileri, sadece göktaşı çarpması üzere çok basınç altında oluşan, bariz kaya yapılarıdır. Gezegenin şekillenmesinde büyük rol oynadı
Kraterin bulunduğu bölge, Batı Avustralya’nın Pilbara bölgesinde, Marble Bar kasabasının yaklaşık 40 kilometre batısında yer alıyor. Bilim beşerlerine nazaran bu yapı, saatte 36 bin kilometreden daha yüksek bir süratle Dünya’ya çarpan bir göktaşı sonucunda oluştu.
Bu büyüklükteki bir çarpma, 100 kilometreden geniş bir krater yaratmış ve gezegenin dört bir yanına kaya ve toz parçacıkları saçmış olmalı.
“Uydu gözlemlerinden biliyoruz ki erken Güneş Sistemi’nde büyük çarpışmalar hayli yaygındı. Ay yüzeyindeki kraterler bunun en büyük kanıtı” diyen Prof. Johnson, “Ancak Dünya’da bu kadar eski kraterlere dair neredeyse hiç ispat bulunmaması nedeniyle jeologlar bu tesirleri çoklukla göz gerisi ediyordu. Bu çalışma, Dünya’nın çarpma tarihi hakkında kıymetli bir parçayı yerine koyuyor ve gelecekte keşfedilecek daha birçok eski krater olabileceğini gösteriyor” tabirlerini kullandı.
Dünya’nın erken periyot ekosistemine dair yeni ipuçları
Araştırmanın eş muharriri Prof. Chris Kirkland ise keşfin, göktaşı çarpmalarının Dünya’nın erken devir ekosistemi üzerindeki tesirlerine dair kritik bilgiler sunduğunu belirtti.
“Böyle bir çarpma olayını ortaya çıkarmak ve tıpkı periyoda ilişkin öbür çarpma izleri bulmak, hayatın nasıl başladığını açıklamaya yardımcı olabilir. Çarpma kraterleri, sıcak su havuzları üzere mikrobiyal ömür için uygun ortamlar yaratmış olabilir” dedi.
Prof. Kirkland, keşfin Dünya’nın kabuk oluşumu üzerindeki tesirine de dikkat çekerek, “Bu çarpmanın oluşturduğu muazzam güç, erken Dünya’nın kabuğunun şekillenmesinde rol oynamış olabilir. Bu tesir, Dünya’nın kabuğunun bir kısmını oburunun altına iterek ya da yerin derinliklerinden magma yükselmesine neden olarak gezegenin yüzey yapısını değiştirmiş olabilir” tabirlerini kullandı.
Araştırmacılar, bu çeşit çarpışmaların kıtaların temelini oluşturan büyük ve kararlı kara kütleleri olan kratonların oluşumuna bile katkıda bulunmuş olabileceğini düşünüyor.
Keşifle ilgili çalışma, Nature Communications Earth & Environment mecmuasında yayımlandı.