ANKARA (İGFA) – Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Çorum ili hudutları içerisindeki Alaca Höyük antik kentinde yer alan Gölpınar Hitit Barajı’nın, Memleketler arası Sulama ve Drenaj Komitesi tarafından (WHIS) mükafatına layık görülerek bununla ilgili listeye alındığını söyledi.
Bakan Yumaklı, merkezi Hindistan’ın başşehri Yeni Delhi’de bulunan, Türkiye’nin de içinde yer aldığı 11 kurucu üye ile 1950 yılında faaliyetlerine başlayan Memleketler arası Sulama ve Drenaj Komitesinin (ICID) halihazırda 110 üyesi ile sürdürülebilir ziraî su idaresini teşvik etmek emeliyle sulama, drenaj ve taşkın idaresi alanında çalışmalar yürüttüğünü aktardı.
Bakanlığa bağlı DSİ Genel Müdürlüğünün ICID’ye 1960 yılında kurumsal üye (Türk Ulusal Komitesi-TUCID) olduğunu belirten Yumaklı, ICID tarafından makul dönemlerde, tarımda suyun verimli kullanımını desteklemek, sulama alanındaki yenilikçi çalışmaları dünya su gündemine taşımak ve bu mevzudaki araştırmaları teşvik etmek gayesiyle çeşitli kategorilerde mükafatlar verildiğini lisana getirdi.
Tarım ve Orman Bakanlığı resmi internet sitesinde yer alan habere nazaran bu ödüllerden birinin de 2014 yılından itibaren, 100 yıldan daha eski ve aktif durumda bulunan sulama yapılarının tanınması gayesiyle verilen Dünya Mirası Sulama Yapıları (WHIS)ödülü olduğunu vurgulayan Yumaklı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bakanlığımıza bağlı DSİ Genel Müdürlüğümüz, WHIS Mükafatı kategorisine 2024 yılında Gölpınar Hitit Barajı ile adaylık başvurusu yapmıştır. 3 bin 324 yıllık baraj, ICID tarafından Sidney-Avustralya’da düzenlenen 75. Uluslararası Yönetim Kurulu Toplantısı’nda, TUCID’in WHIS mükafatını alarak Dünya Mirası Sulama Yapıları Listesi’nde yer almaya hak kazandığı ilan edilmiştir. Tarih öncesi çağlardan bu yana Anadolu topraklarımızı suyla buluşturan ve ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak DSİ Genel Müdürlüğümüz tarafından rehabilite edilentesisimizin böylesine değerli bir mükafata layık görülmesi ülkemiz ismine memnunluk vericidir. Geçen yıl da Van vilayetimizin hudutları içinde yer alan 2 bin 800 yıllık Şamran Kanalı Dünya Mirası Sulama Yapıları Listesine girmeye hak kazanmıştı. Böylelikle ülkemizden Dünya Mirası Sulama Yapıları Listesine giren eser sayımız ikiye yükseldi. İnşallah önümüzdeki süreçte ülkemizde yer alan başka tarihi sulama yapılarımızın da listede yerini alması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
Bakan Yumaklı, halen su gerilimi yaşayan bir ülke olarak su kaynaklarının daha akılcı, aktif ve sürdürülebilir biçimde kıymetlendirilmesi için hayata geçirdikleri aksiyon planlarını kararlılıkla uyguladıklarının altını çizerek “Bu bağlamda, geçmişten bizlere miras kalan tarihi pahaya sahip su yapılarımızın korunup gelecek nesillere aktarılması için büyük uğraş gösteriyoruz. Bu gayretlerimizin bir karşılığı olan bu mükafatın ülkemiz için güzel ve uğurlu olmasını diliyor, katkısı olanlara teşekkür ediyorum.” sözlerini kullandı.
GÖLPINAR HİTİT BARAJI
Hititler, M.Ö. 13. yüzyılda Anadolu topraklarını suyla buluşturmak emeliyle Gölpınar-Hitit Barajı’nı inşa etmişlerdir. Hititler bu baraj vasıtasıyla toplanan suyu cazibeli olarak 1,3 km uzaklıkta yer alan Alaca Höyük antik kentine ulaştırmışlardır.
Alaca Höyük antik kenti, Çorum vilayetinde, su kültü, ziraî sulama ve su idaresi açısından günümüze kıymetli izler bırakan tarihi bir merkezdir. Alaca Höyük, Hititlerin başşehri olan Hattuşa (Boğazköy) kentinin 34 km. kuzeyinde yer almaktadır.
Alaca Höyük’te 1997 yılında Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu’nun hafriyat başkanlığında tekrar başlatılan çalışmalar kapsamında, Anadolu’nun birinci barajlarından biri olan Hitit Barajı gün yüzüne çıkartılmıştır.
Baraj, 2002-2007 yılları ortasında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu, Anadolu Üniversitesi, Çorum Valiliği, Alaca Höyük Belediyesi ile koordineli olarak DSİ Genel Müdürlüğü tarafından rehabilite edilmiştir.
Hitit Barajı’nın tekrar bir baraj ve rekreasyon alanı olarak turizme kazandırılması konusunda 2015 yılında başlatılan arkeopark projesi çalışmaları 2018 yılında tamamlanmıştır. Barajın turizme kazandırılması için etrafındaki 277 dönüm arazi kamulaştırılmıştır. Bugün için daha çok turizm tarafıyla ön plana çıkan baraj ve etrafı, Hititlerin son devrinde bölgede yaşanan kuraklığın bir eseri olması nedeniyle değerini korumaktadır.
Günümüzde küçük bir gölet üzere gözüken barajın; savakları, su dinlendirme havuzu, geçirgenliği azaltan kil sıvaları ile devrinin değerli su mühendisliği mükemmellerinden biri olduğu düşünülmektedir. Barajın su düzeyini denetim eden kısmı ise başlı başına bir yapıt olarak kabul edilmektedir. Baraj inşa tekniğinin bir Hitit buluşu olduğu düşünülmektedir. Günümüzde işlevlerini devam ettiren baraj, 3324 yıl öncesinde olduğu üzere Alaca Höyük çiftçileri tarafından ziraî sulamada hala kullanılmaktadır.